Meerjarenbegroting lastige puzzel voor gemeente

Effect van korting Rijk op bijdrage aan gemeente groot

Als het Rijk haar plannen niet bijstelt om gemeenten vanaf 2026 financieel flink te korten duikt Haaksbergen in de rode cijfers, blijkt uit de Begroting 2025 – 2028. De gemeente is dan gedwongen aan de noodrem te trekken. Het college legt de gemeenteraad voor dat geval een pakket maatregelen voor. “We zijn namelijk verplicht om onze inkomsten en uitgaven in evenwicht te hebben”, vertelt wethouder Financiën Johan Niemans. “Als de kabinetsplannen echt doorgaan worden deze maatregelen van kracht.” De uitgaven waarin de gemeente zal snijden zijn weloverwogen gekozen en betreffen vooral taken die het Rijk aan gemeenten heeft opgelegd.

De gemeente heeft afgelopen decennium flink bezuinigd en is net in rustiger vaarwater gekomen. Met nog niet al te veel vet op de botten is het effect van de korting van het Rijk voor Haaksbergen extra groot. Maatregelen om een sluitende begroting te krijgen hebben daardoor hoe dan ook direct gevolgen voor de samenleving. Voor 2025 voorziet Haaksbergen nog geen problemen. Vanaf 2026 echter ontvangt de gemeente Haaksbergen ieder jaar ongeveer 2,3 miljoen euro minder, terwijl de taken die de gemeente moet uitvoeren juist toenemen. Het gevolg van deze lagere bijdrage is dat de gemeente ieder jaar minimaal 1,5 miljoen euro  tekort komt.

Strategie helpt bij keuzes
De gemeenteraad heeft eerder dit jaar een strategie vastgesteld, die het college nu heeft geholpen met het zoeken van besparingsmogelijkheden. Die strategie kent diverse vertrekpunten. Zo worden er geen maatregelen genomen met een groot maatschappelijk effect die niet ongedaan gemaakt kunnen worden. Ook wil het college geen structurele verplichtingen aangaan: geen ‘hypotheek op de toekomst’. Daarnaast sluit B&W aan bij het advies van de Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG) om de bezuinigingen te zoeken in taken die gemeenten uitvoeren voor het Rijk. Wethouder Niemans daarover: “Daarmee laten we de directe gevolgen van de keuzes van het kabinet duidelijk zien.” Ook op taken die Haaksbergen laat uitvoeren door samenwerkingspartners wordt bezuinigd. “Natuurlijk hebben we óók gekeken naar mogelijkheden om inkomsten te vergroten. Op de korte termijn levert dat onvoldoende op”, aldus Niemans.

Mogelijke bezuinigingen in beeld
Deze strategie ligt ten grondslag aan de mogelijke bezuinigingen die het college nu in beeld heeft gebracht. Tijdens de gesprekken van inwoners die hulp nodig hebben met medewerkers van de gemeente zal nog meer gekeken worden naar wat écht nodig is. De verwachting is dat hulp en ondersteuning vaker dichter bij huis, met hulp van de omgeving en in groepsverband georganiseerd kan worden. Ook buiten op straat worden de effecten van bezuinigingen zichtbaar als deze daadwerkelijk van kracht worden. Denk aan minder straatreiniging, wegenonderhoud, gladheidsbestrijding en minder optimale straatverlichting. Verder is een besparing mogelijk als de gemeente minder aandacht besteed aan verduurzaming van woningen en wijken.

Nieuwe maatschappelijke opgaven
De besparingen op bestaande taken zijn nodig om de financiële tekorten vanaf 2026 op te lossen. Maar ondertussen staat de samenleving niet stil en komen er de komende jaren zelfs nog nieuwe  maatschappelijke opgaven, wetten en regels op het pad van Haaksbergen, waar de gemeente lang niet altijd geld voor krijgt. Niemans: “We komen al geld tekort voor alles wat we nú doen. Laat staan dat er financiële middelen zijn voor toekomstige nieuwe dingen. Iets nieuws kan alleen als er gestreept wordt in iets ouds. Het is een enorm lastige puzzel.”

Voortzetten grote opgaven
Er is ook goed nieuws. De gemeente gaat de komende jaren door met de grote opgaven die afgelopen tijd al in gang zijn gezet en werkt bijvoorbeeld verder aan plannen voor woningbouw en een toekomstbestendig platteland. Daarnaast kan Haaksbergen volgend jaar enkele incidentele investeringen doen, doordat 2025 een klein positief resultaat laat zien. Denk aan het inrichten van natuurbegraafplaatsen en aan bijdragen aan RTV Sternet, de viering van 80 jaar bevrijding en het Odensehuis, een ontmoetingsplek voor mensen met beginnende dementie en hun omgeving. Ook wordt er geld opzij gezet voor onderwijshuisvesting voor het Assink lyceum. En hoewel de Algemene Reserve in omvang daalt, behoudt Haaksbergen de komende jaren voldoende financiële armslag om risico’s op te vangen. Johan Niemans: “We zijn nu financieel gezond. Dat willen we ook blijven. Het Rijk stelt ons echter voor bijzonder lastige dilemma’s. In november gaan we hier het gesprek over aan met onze gemeenteraad.” 

De gemeenteraad neemt op 6 november een besluit over de Begroting 2025 – 2028. Op 14 november organiseert de gemeenteraad een hoorzitting voor inwoners. Meer informatie is te vinden op haaksbergen.nl.

Foto: Wethouder Johan Niemans: “We zijn nu financieel gezond. Dat willen we ook blijven. Het Rijk stelt ons echter voor bijzonder lastige dilemma’s”.